BUDI DAYA 18 GUSTI KAWULA – KAWULA GUSTI

BUDI DAYA - 

MEI KARTAWINATA

Senin, 23 mei 2022

BUDI DAYA 18 

GUSTI KAWULA – 

KAWULA GUSTI 

Sebagian loba anu ngaruku 

sarta percaya ka Pangeran, 

ana disebut Gusti tujuan (maksud) 

caritana teh nya eta nuduh kana Wujud 

nu Maha Suci. 

Jeung dimana nyebutkeun Kaula 

nya eta nuduh kana 

tekad, lampah jeung ucapna 

nu jadi mahluk, 

jadi palebah dieu mah 

tetela pisan cacak nuduh ngaran kaula oge geuning teu beunang dituduhkeun bungkeuleukannana nu ngaku bae. 

Ana kitu terang pisan 

samemeh urang nganyahokeun 

kana Wujud Gusti teh, 

atuh leuwih hade tiheula mah 

kudu nganyahokeun kana kaulana, 

ari sababna nya-eta lamun acan nyaho 

ka kaulana asa mohal nyaho ka Gustina, 

tadi geus dicaritakeun 

yen nyatana kaula teh 

nya-eta nu geus puguh nekadkeunnana , ngalampahkeunnana jeung ucapannana 

sacara nu kumawula ka Gustina. 

Ari parabotna pikeun kumawula teh 

nya-eta kaayaan anggahota mahluk 

anu kasipatan ku pangawasa jeung pangersa Pangeran , 

ari nu kudu dipiconto pikeun angger-angger nya-eta sakabeh Rukun 

nu geus ditetepkeun 

dina ka-Imanan jeung dina ka-Islaman – 

sare’atna 

kudu prak digawe 

sacara make a’dat – 

patarekan nana 

geura tarek nafsu urang ku sorangan 

sangkan ulah mamawa ka nu teu urus nyengcang tina kawajiban kumawula – 

hakekatna 

kudu iman ka nu wajib di imankeun, 

Islam patekadannana – 

marifatna 

nyaho mana anu enya jeung mana anu lain.

Ari hartina kaula 

eta teh kecap kapangkatan 

ti sakur nu geus bisa kumawula, 

jadi lamun acan bisa ngawula mah 

urang teh acan boga pangkat kaula. 

Jadi anu bisa kumawula teh, 

nya-eta :

1.     

nu kasipatan ku Kodiran (nu kawasa) 

hartina geus walakaya metakeun anggahotana guna kumawula ka gustina.

2.     

nu kasipatan ku Muridan (nu kersa), 

hartina geus daek migawe parentahan 

ti Rasulna guna Gumusti.

3.     

nu kasipatan ku Aliman (nu uninga) 

hartina geus digawe kalawan nyaho 

kana kawajiban sacara nu kumawula.

4.     

nu kasipatan ku Hajan (nu hirup) 

hartina geus ngahirupkeun parentah, 

nya-eta ngimankeun kalawan prak migawe sakur nu geus ditetepkeun 

ku rukun rukun Iman jeung Islam. 

Sare’atna 

kudu sa-adat jeung aturan 

nu menurut hukum Sara di dunya, 

Tarekatna 

kudu narek maneh, 

nya-eta nyegah napsu nu goreng 

ulah nepi ka ngalanggar kana hukum Agama sumawon Drigama. 

Hakekatna 

henteu ngabeda-beda  

yen anu araya di sakabeh 

Alam jeung Jaman teh 

ayana, pangawasana, kadaekna, jeung kanyahona teh 

asal tina kamurahannana Pangeran, 

ana kitu Marifatna 

nya-eta lamun enggeus nyaho 

yen Wujudna Pangeran teh 

ku ayana sifat Rohman jeung Rohim, 

welas jeung asih, 

atuh ngawujudkeunnana 

titel (pangkat) kaula oge 

teu aya deui kajaba urang anu kudu kumawula ka Gusti 

ku jalan ngadatkeunsarta af’alna 

hartina sah tina rukun 

anu ditetepkeun ku Rasulna. 

Nyipatkeun welas jeung asih ka sasama, hartina lamun mangeran 

kanu sipatna welas jeung asih, 

atuh nu mangeranna oge 

kudu ngadatkeun welas jeung asih 

ka sakur nu dipiwelas jeung dipiasih 

ku Gustina, 

sangkan boga asma 

atawa ngaran kaulaning Gusti.

5.     

nu kasipatan ku Samian (nu ngarungu) , 

hartina suhud migawe parentah, 

naohidkeun kumawulana ka Gustina.

6.     

nu kasipatan ku Basiran (nu ningali), 

hartina geus waspada kana pagawean 

nu wajib dipigawe ku kaula.

7.     

nu kasipatan ku Mutakaliman (nu ngandika), hartina geus prak nekadkeun, ngalampahkeun jeung ngucapkeun 

sarta enya Islam (suci) ngawulana teh.

Tah gulungna eta 7 kasipatan 

anu geus prak ngadatkeun kumawula 

sarta af”al dina wujud sacara ngawulana , 

nu kitu pangkatna atawa asmana 

nya-eta Kaula ... 

sabab

1.     geus kawasa ngadatkeun ngaula

2.     geus kersa ngadatkeun ngaula

3.     geus uninga kana elmu ngaula

4.     geus hirup , iman dina sajero ngaula

5.     geus ngarungu, tohid dina ngaula

6.     geus ningali, ma’rifat dina ngaula

7.     geus ngandika, tegesna geus Islam 

patekadannana nyungsi kana kecap 

“Kaula nekadkeun 

teu aya deui Pangeran anging Gusti Allah , jeung 

nekadkeun Kaula satemenna 

Rassululah teh Utusannana”

Jadi ana kitu 

lamun urang hayang boga  

“ngaran” Kaula 

sarta sanggeus ngarasa 

yen ayana pangawasa, kadaek, kanyaho, hirup, ngadenge, nenjo jeung ngomong teh 

asal tina kasarengan ku sipat kamurahan Gusti 

atuh eta 7 parabot teh 

kudu di Imankeun sarta jeung Islamna 

supaya nga-Wujud kana patekadan Kaula tea.

Katerangan panutup 

tina hal kecap kaula 

nya-eta urang kudu prak ngawula heula, 

ari parabotna 

nya-eta lamun urang keur kasipatan 

ku sipat Ma’nawiah: 

nu kuasa, 

nu kersa, 

nu uninga, 

nu hirup, 

nu ngarungu, 

nu ningali jeung 

nu ngandika. 

Tah eta nu 7 perkara 

lamun di Imankeun 

keur kumawula ka Gusti sarta Islam, 

hartina 

enya kumawulana teh 

menurut kana pangersa Rassulullah, 

teu sulaya jeung rukunna, 

nu kitu mah kakara boga ngaran 

kaulaning Allah ..........

Tapi sabalikna 

lamun eta kasipatan tadi 

diimankeun kana goreng 

sarta rukuna ka nu goreng , 

eta ngarana kaulaning goreng, 

sabab tetelana ngaran eta 

gumantung kana sifatna nu ngaadatkeun , 

ari af’alna sanggeus sanggeus ngawujud pagaweannana.

Kaula nu pantes diturut, 

nya-eta: 

nu tara nyumputkeun elmu nu hade – 

nu tara sirik jeung pidik – 

tara upat simuatan – 

atoh mun manggih nu hade – 

daek ngomekeun nu salah – 

tegesna nu teu nyalimpang 

tina papagon Agama, 

Sareatna 

nya-eta daek ngadatkeun 

cara prak-prakannana nu ber-agama 

dina alam ieu – 

Tarekatna 

nu nyegah hawa napsuna nu sok ngajadikeun matak henteu ngeunahna batur 

sumawona kana rasana sorangan – 

Hakekatna 

geus nyaho kana kawajiban sorangan 

dina sapanjang ber-agana, 

rajeun oge usil ka batur 

lain nyieun kagorengan 

tapi rek ngabenerkeun kasalahannana 

atawa nanya sakur nu dikira berguna, 

tegesna 

jauh tina siksik-melik, -- 

Mari’fatna 

lamun geus ngawujud 

sakur nu geus diomongkeun, 

nu dibaca, 

nu diuji 

tegesna Iman jeung Islam (suci).

Sanggeus ngarti kana katerangan anu di luhur , sarta sangkan ulah meunang panyebut 

bohong ucapan, 

geura prak atuh adatkeun 

sangkan nga-WUJUD.

SYAHADATNA

SOLATNA

ZAKATNA

PUASANA

MUNGGAH HAJINA

-----------------

BUDI DAYA 17 - Tawajuhna

BUDI DAYA - 

MEI KARTAWINATA

senen,23 mei 2022

BUDI DAYA 17 - 

Ari Tawajuhna ?

Ari tawajuh teh 

nya-eta pagawean nu manjing guru, 

hartina nekad-keun ku lampah jeung ucapna sakur anu geus diajarkeun ku guruna.

Tapi mungguhing di dunya 

sok aya papasangannana, 

atuh tawajuh oge teu beunang ditetepkeun 

dina hade bae, ari sababna geuning sok loba bukti aya nu ngajarkeun kagorengan, 

atawa saukur bebeneran sorangan 

alias lain bener tulen 

atawa ngan ngawujud-keun 

angkeuhan wungkul.

Tah ku lantaran eta sangkan urang manggih jalan pikeun tawajuh nu hade teh 

atuh kudu jeung pamilih, 

sabab loba anu geus kajadian goreng 

lantaran saentasna tawajuh, 

saperti loba nu jadi reu'eus, 

teu akur jeung nu teu saihwan, 

cawadan, cegekan, 

ari aya nu ngome-keun 

hayoh dipajarkeun ngabantah ..... 

jeung salianna, 

atuh buahna beunang tawajuh teh 

tembres goreng, 

sabab kasaksian ku panca dria nu lima oge goreng, saperti katenjo, kadenge, kaambeu, 

ka-omongkeun jeung karasa 

ku anu ngarasakeunnana.

Naha nu kitu teh kalakuan anu hade ?

Meureun lain, sabab sidik 

nga-aDAT-keun kana siksik-melik wungkul .... hartina kajeun ngaku geus tawajuh, 

lamun sagala wungkul omongan 

alias boga rasa luhur sorangan, 

tapi pagawean-nana ngan matak goreng, 

anu tangtu manehna teh 

bakal panggih jeung beutina, 

palebah dieu sing ngarti; 

lain ngabeuti hui atawa taleus, 

tapi beutina goreng A-DAT tea, 

atuh panggahotana nu 9 

nu diibaratkeun wali teh 

dipake MERAD 

hartina mangprung dina lampah goreng, 

tapi leuheung ari meradna 

ngan saban pukul 9 bae, 

atawa dina satungtung kasipatan 

ku pangawasa keur ngeusian pabeyasan karena halal mah, 

sabab ari nu merad teterusan 

sok manggih 

nu beureum (amarah?) 

koneng (luamah?) 

bodas (sawiyah?) 

hideungna, 

nya powekeun tuluy bae tadah tuduh, 

nu kasaksi ku panca driana oge 

hayoh di pi-Gusti. 

Atuh nu kitu mah 

dzat anyar nu asal kajadian 

tina Kamurahan Pangeran, 

jeung hawana (pangawasa wujud anyar) 

nya-eta anu kasipatan 

ku Pangawasa Pangeran (Kudrat!). 

Anu matak ku nyalahannana sangka 

sok rajeun aya nu mapandeukeun Pangeran kana cahaya, suwung elingan, jajantung jeung rupa-rupa dat anu alanyar. 

Atuh lain Dat Laesa Kamislihi ari nu kitu mah ! Kusabab kitu tetela pisan jeung pancadria 

(5 panggahota urang) 

kudu dipake nganyahokeun ayana dat 

anu alanyar, nya-eta sangkan ulah wani mapandeukeun Gusti rek disasaruakeun 

jeung nu dicaritakeun di luhur 

sabab anu bisa dibuktikeun ku panca dria mah eta teh asup dzat anyar 

anu ka-sipatan ku pangawasa jeung pangersana Gusti bae, 

sabab .... 

upama euweuh pangawasana mah 

tangtu moal aya dzat-dzatna acan 

nu alanyar teh, 

ku lantaran eta supaya leuwih kaharti 

ieu di handap diterangkeun. 

Anu katenjo ku panon,

Anu kadenge ku ceuli

Anu kaambeu ku irung

Anu kaucapkeun ku lambe,

Anu karampa ku rasa.

Eta kabeh dat anyar 

(nu asal tina kamurahan Pangeran), 

ari panga-wasa nu dipake 

nenjo, ngadenge, ngambeu, ngucap jeung ngarasa 

ku urang eta KA-sipatan 

ku pangawasa Anjeunna, 

numatak pantes urang 

kudu mangeran ka Anjeunna teh, 

sarta lamun urang geus nyaho 

yen Gusti teh sifatna welas jeung asih, 

atuh ulah salah nya mangeran, 

ari mangeranna urang kudu 

nga-dat-keun parentah Rasulna, 

nga-sipat-keun sacara nu welas jeung asih 

ka sakabeh dat nu kabukti ku panca dria tea, sabab 

huripna alam dunya 

nya-eta kulantaran ayana jeung rukun 

anu ngeusiannana, 

karena 

lamun teu daek marigawe rukun Rasulna mah tangtu Alam teh ruksak tina kaayaan asalna ! Kusabab kitu 

tetela pisan lamun panca dria 

teu dipake nganyahokeun mana dat nu anyar jeung mana nu tiheula 

eta sok loba kajadian nu mahiwal 

ngajalankeun sareatna, tarekatna 

sok make ngarobahan rukun 

nu geus ditetepkeun ku nu tiheula, 

sarta geus nga-hak-keun bebeneran sorangan atawa bebeneran paguron-na, 

ana kitu ma'rifatna oge ngan kana cita2 

(dikira-kira, dipapan-deukeun), 

ana kitu mah atuh salah, 

sabab moal aya kecap Muhala-fatulilhawadis, lamun beunang keneh disasaruakeun!

Ku katerangan di luhur sugan bisa dihartikeun kieu pikeun nu tawajuh teh 

kudu bisa puasa 

hartina teu ngabeda-beda kaayaan rasa nu sejen jeung manehna eta sarua.

5 powe teh lain powe anu masang 

nya-eta nu make beurang jeung peuting, 

tapi ieu mah: 

kudu netelakeun yen enyana sakabeh dat 

nu kasaksi ku pancadria 

eta lain Gusti, 

tapi eta dat 

asalna tina kawelas jeung ka-asihna Gusti.

7 powe nya kitu keneh, 

lain powe papasangan 

tapi yen nu aya dina 7 lapis bumi jeung 

7 lapis langit 

eta kasipatan ku pangawasana Gusti. 

Anu matak lamun urang geus nyaho 

yen sakabeh dat anu araya teh asal ti Gusti, atuh urang oge kudu nembongkeun 

sacara anu mangeran ka Gusti, 

nya-eta mikanyaah ka sakabeh dat 

anu kasipatan ku pangawasa 

jeung pangersa Gusti.

9 powe, 

hartina satungtung urang 

ka-datan, ka-sipatan ku pangawasa Gusti saperti kieu: 

sanggeusna urang boga (?) badan, 

geus kitu tuluy bisa eling, 

nenjo, ngadenge, ngambeu, ngomong, ngarasa, mikir, obah jeung ngalangkah, 

tah eta nu 9 perkara 

ku urang ibaratkeun parabot 

pikeun melak (ngalampahkeun) kalakuan 

anu hade jeung sasama pada di dunya, 

palebah dieu tetela ari neangan beuti hade 

ulah diteangan ku sapedah ngabeuti hui 

atawa ku merad migusti kana cahaya bae, 

tapi satungtung urang kasipatan 

ku pangawasa sacara anu dicaritakeun di luhur, atuh geura prak sareatkeun parentah Rasul 

anu geus ditetepkeun dina Rukun-na, 

sangkan sa aDat 

dina enggon-enggoning Mangeran ka Gusti teh, Manutna ka Rasul 

nya-eta ulah migusti ka sakabeh dat nu anyar. Geura tarek nafsu urang, 

sangkan ulah mawa kana jalan anu salah (mahiwal ti parentah Rasul), 

hartina lamun urang daek melak hade, 

beutina ge tangtu hade, 

daunna ge kahadean, 

nu tangtu beunang dilalab, 

hakna geus teu salah deui, 

panggih jeung kasalametan, 

ma'rifatna ka nu hiji, 

meureun moal ucas-acos, 

ibarat nu maen colok, 

Gusti pek dipapandekeun, 

dicipta dicita-cita, 

atuh beunang dicipta mah lain, 

sabab bisa nyipta soteh urang mah 

kana dat nu geus kapanggih.

40 powe, 

hartina lain ngan 40 beurang jeung peuting bae urang iman ka Gusti teh, 

tapi salawasna satungtung urang 

kadatan jeung kasipatan 

ku pangawasa jeung pangersaNa mah 

atuh geura prak nga-datkeun sareat 

nu miturut RukunNa, 

ngersakeun narek nafsu 

supaya ngimankeun ka sakur nu ditetepkeun dina Rukun Iman.

Puasa nu miturut Agama mah, 

sarta nu geus ditetepkeun ku Rukun Islam, ngan dina bulan Puasa sabulan.

Ari nu 5, 

nu dipake guguru 

pikeun neangan kahadean mah 

nya-eta ku pancadria 

sangkan nganyahokeun ka sasamana.

Ari nu 7, 

nya-eta pikeun nganyahokeun yen nu araya dina babasan 7 tungkebing langit 

jeung 7 tangkaraking bumi 

pada kasipatan ku pangawasa Pangeran, 

sarta pangawasana teh henteu percumah, 

tapi estu berguna keur hirup sarerea, 

jeung

Anu 9, 

nyaeta pangawasa urang teh 

kudu dipake 

ngahirupkeun (nurut) kana paerntah Agama, ngahuripkeun ieu dunya, 

ngajalan-keun welas asih ka sasama.

Anu 40, 

satungtung urang ngarasa kasipatan 

ku pangawasa jeung pangersa Pangeran mah, atuh nya sapantasna bae aya rumasana, 

ari rumasana nya-eta 

ulah ngaku luhur 

ulah reu-eus, 

kudu daek nuduhkeun jalan kanu teu terang, kitu oge ulah ari nyanyahoan mah, 

daek ngahampura kana kasalahan batur, 

welas jeung asih ka sasama di dunya, 

henteu mandang basa jeung bangsa di dunya, mun boga kasalahan kudu tumarima, 

cindek mah kudu tumarima dina teu nyahona, sarta sawajibna kudu Iman, 

hartina nya-eta 

percaya ka Gusti, (nu sipatna diterang keun dina sipat 20 , jeung 20 deui ma'na-na), 

ka Kitabna, 

ka RasulNa , 

Malaekatna jeung 

Takdirna 

sangkan salamet ti awal nepi ka panggih 

jeung powe panganggeusan teh 

Islam patekadannana, 

prak Sahadat, 

prak Solatna, 

Jakat Fitrah 

Puasana, 

karena lamun teu kitu 

hartina lamun teu prak 

kumaha Munggah hajina? 

kapan bisana disebut agama hiji teh 

ku a-DATna, 

ari adat Islam nya-eta nu milampah Rukunna. 

  

    

BUDI DAYA 16, KAMAL - KAMIL

BUDI DAYA - MEI KARTAWINATA

minggu,22 mei 2022

BUDI DAYA 16, 

KAMAL - KAMIL

mudakarah ilmu, 

geusan bawaeun bekel nyungsi kasampurnaan.

ciri manusa anu sah kamanusaannana, 

kudu kersa ngamudakarahkeun pamendak, 

ari agama teh naon ? 

ceuk kaum ahrul sara: 

biasa bae nya-eta aturan-aturan 

anu dikudukeun ku kitab-kitab; 

demi ceuk ahrul Haq: 

eta mah lain agama tapi drigama, 

ari agama mah 

nya-eta elmu panyungsi diri 

pakeun jalan kasampurnaan.

Agama teh asalna tina kecap Adin, 

hartina: "peraturan" 

tapi naha rek ngagugulung peraturan bae, atawa rek terus ngaturna, 

tah dina ngaturna mah, 

tegesna peraturan teh kudu dipigawe, 

ku aturan eta urang tangtu boga kapercayaan, tegesna tarekatna Agama = nya kapercayaan; sanggeus urang boga kapercayaan 

nya tangtu urang boga cecekelan 

atawa ageman, 

tah haqna agama teh ageman, 

kantun ngawujudkeun patekadan urang kalawan prak kana ngalakukeun kabeneran, 

tah dimana geus ngawujud 

eta ma'ripatna agama, 

tegesna geus Suci tea 

atawa geus Islam tea.

ari agama naon gunana ?

lahirna supaya dunya beres sarta 

batinna supaya manusa bisa sampurna 

mulih ka jati mulang ka asal 

nyumponan dalil : 

Inna lillahi wa inna illahi rojiun.

naha lahir tergantung ka batin ?

Duanana sami, 

naon ari lahir sareng naon ari batin ?

lahir sifat nu kasar nu katingal 

ku panon kapala, 

demi batin nya-eta sifat nu gaib; 

anu aya tapi euweuh; 

anu euweuh tapi aya; 

karasa sareng katingal ku awasna perelmuan.

Naha sanes ku panon Qolbi ?

Upami urang ningal barang Qodim 

tegesna gaib ku panon Qolbi, 

eta sanes anu saleresna, 

amung ku ciciptan bae, 

da panon Qolbi mah tergantung ka panon lahir, awasna qolbi nurutkeun awasna panon, 

geura mangga awasna qolbi urang

ayeuna awaskeun ka Mekkah 

tangtos kana teu awasna 

da urang acan jarah ka ditu.

kantenan bae moal katingal mah 

da awas qolbi mah tegesna awasna qodim kapan paranti ningal nu qodim 

tegesna nu maha Suci, 

anu ceuk dalilna 

Ru'yatulahi ta'ala fie dunya biaenil qolbi.

urusan dalil ru'yat 

enya henteuna eta tergantung 

ka pamanggih pangarangna, 

ngan mangga akal pikiran urang 

geura bukakeun sina hirup, 

ulah percaya kana pangreka jelema 

kapan ceuk tadi ulah taqlid, 

kudu karasa kudu kaharti, 

ru'yat qolbi salawasna tergantung 

ka pamanggih ru'yat panon, 

geura urang eta tingal nu gumebyar beureum, tangtos ru'yat qolbi ayi guguru heula 

ka panon kapala, 

tegesna ari uninga yen beureum, 

meureun bae da geus terang rupa beureum, nyakitu deui anu koneng, 

bodas sareng hideung, 

geura mun urang tacan uninga sifat di lahir, kapan ka barang nu diaku ku urang qodim 

moal tiasa ngareka rupana; 

mangga urang nyandak jalmi lolong, 

tapi ulah nu lolong anyar; 

kedah nu lolong ti barang gubrag ka dunya, 

cik pek mangga titah tajali atawa tarekat, 

naha qolbina tiasa awas 

sareng terang kana sifat-sifatna ?

aya saur kieu :
"Maraneh kudu mikir kana dadamelan Allah, tapi ulah mikir kana Zat Allah, 

lantaran maneh moal bisa ngukur watesna", 

duka bener, duka henteu, 

dalilna kieu : 

Tafakkaru fie chalqilahi 

wal tatafakaru fa inna kum 

lan taqdiru qadrahu

ari dalil mah kudu kana kitab bae; 

surahna, sundana, malayuna, walandana, Inggrisna didinya aya kabeh.

peraturan teh kudu bisa jadi kapercayaan, lantaran kapercayaan anu berhubungan 

urusan ka Allahan aya 2 tingkat 

ceuk ahrul Sara : 

Tafakkaru fie chal qilahi wala tata fakaru fa inna kum lan takdiru qadrahu, 

tah dalil eta nu dikuatkeun, 

ari ku elmu Haq, 

dalil ieu nu dikuatkeun : 

Awalahu wajibin allal insanu ma'rifatulohitaala bistiqoni (awalu dini marifatulohi) 

eta mana anu leres ?

Sara leres, 

Haq leres.

har, ari leres duanana mah atuh rewed, 

anu mana nu kudu dibantun, 


urang rek nyokot nu aya saksina.

kapan eta dalil parantos kasaksi ku kitab-kitab.

upami  ngabantun tina kitab, 

disaksian ku kitab, 

disahkeun ku kitab, 

meureun benerna ge bener kitab eta mah, mana ari bener keur urang, 

cing atuh sing emut 

naha kitab nu neangan kasampurnaan teh? atawa salira urang ?

kantenan urang, 

ngan ngabantun jalan-jalanna tina kitab.

upami  ngabantun tina kitab 

sareng nu dianggap sah ku  tina kitab 

enggeus bae ulah sok nyarita 

jeung papada manusa, 

kitab bae ajak mudakarah, 

meureunan sagala aya, 

da mudakarah jeung manusa mah 

kudu terang elmuning manusa, 

eta kapan kapungkur geus jadi mu'alim, 

kapan lain mu'alim buaya ......... 

geuning ari pangakuan mah 

kapan jadi "mu'alim manusa" , 

tapi kakara jadi mu'alim kitab, 

da ku dumeh tacan terang elmuning manusa tea, tapi ayeuna mah sugan geugeuy.

sa upami sanes tina hadis dalil 

atanapi kitab anu mana atuh ?

anu jadi saksi-saksi pikeun ngaenyakeun perelmuan mah eta ku 3 rupa : 

akal 

pikiran 

perasaan.

tah eta 2 urusan, 

nya-eta Sara jeung Haq 

pamanggih geusan nerangkeun kaayaan Allah, anu kasaksi ku saksi-saksi urang, 

ayeuna hayang terang anu mana anu leres.

jadi saksi rasa, akal jeung pikiran 

urang ayeuna rek milu nyaksian 

ka nu geus kasaksi 

ku saksi-saksi urang tea ?



urusan dalil tafakkaru 

nu dikuatkeun ku ahli Sara, 

eta oge bener, 

mmargi ngabantun saksi kitab, 

nya kitu deui dalil Awalu wajibin, 

eta oge bener 

da kasaksi ku kanyataan pamanggih manehna, kalawan kasaksi ku imanna keur waktu tajali, 

ayeuna nerangkeun elmuning 

nu kapanggih sarta kasaksi ku urang sorangan kana dadamelannana 

ku percaya jeung ma'rifat oge kudu, 

tapi papada ma'rifat oge 

lain ngajinis kasaksi ku pancadria urang mah, ngan ma'rifat ka ayana Allah 

ku awasna elmu tea, 

tadi kapan urusan awas 

ulah waka diterangkeun, 

engke bae pandeuri 

lantaran penting teuing, 

tegesna meureun seueur keneh ka panasaran geusan tumaros hal ilmi kabatinan heula, 

ceuk wartos geus nyekel tarekat kawalian 

anu sajati, cing mangga pedarkeun 

ulah disumputkeun 

geuning da kitab oge nyarek, 

buktina aya saur kieu :
"Saha-saha nu ditanya tina hal elmu 

tapi manehna teu nerangkeun, 

tangtu manehna dina poe Qiamat 

dikadalian ku kadali seuneu". 

(Man su ila an ilmin fa katamhu uljima yaumal qiyamatibi lijamin min-naar?)

tah geuning sanajan kitab oge 

sakitu nyarekna ulah sok nyumputkeun kanyaho, 

ayeuna mah urang munajarahkeun, 

nu katimbang sae urang bantun 

anu salah urang tunda, 

ngawitan nerangkeun dalil : 

Man arofa nafsahu faqod arofa robahu, 

sareng 

Man arofa robahu, faqod jahilan nafsahu. 

Sundana : 

saha-saha  nu nyaho ka dirina, 

tangtu nyaho ka Pangeranna, sareng 

Saha-saha nu geus nyaho ka Pangeranna tangtu dirina ngarasa bodo.

tah eta kang dalil pang pentingna 

anu matak urang kudu ma'rifat teh 

geura kanyahokeun jatining ingsun, 

tangtu engke ma'rifat ka Allah, 

sareng engke upami parantos marifat ka Allah, tangtos urang salamina ngaraos 

teu daya teu upaya 

usik malik anging ku pangawasa anjeuna 

anu ceuk dalilna deui : 

wahua ma akum aenama kuntum.

tadi parantos diterangkeun 

yen dalil mah urusan kitab 

jadi ayeuna kana dalilna mah 

teu rek pipilueun ngan sakadar rek nerangkeun dina surahanana bae nu ayeuna 

didamel ageman. 

Saha-saha nu nyaho kana dirina, 

tangtu nyaho ka Pangeranna, 

tah eta bahasa Sunda 

nu eces 

nu nyata 

kalawan tetela, 

nerangkeun yen upami nyaho kana diri, 

tangtu nyaho ka Pangeran, 

awas kade, 

ari diri teh 

lain urangna, 

lain Ingsunna, 

diri mah jirim jeung jisim, 

ceuk bahasa Walanda mah : 

stoffelijke lichaam en astraal lichaam, 

jadi tegesna upami uninga yen 

"urangna" 

disifatan ku jirim sareng jisim (rohman-rohim) tangtu terang ka nu kagungan eta persifatan, nyatana nya Maha Suci tea.

Sanggeusna urang terang ka nu nyifat ka urang, kakara urang sing rumasa Lahaula tea, 

tah nu Lahaula mah jatining ingsun tea.

dina  kitab ditulis, 

yen Kj Nabi Muhammad teu pupus, 

sabab lamun anjeunna pupus 

alam dunya oge moal aya, 

pupus soteh majajina nu Sumare di Madinah tapi Hakekina mah aya di urang, 

nu matak wajib dikanyahokeun.

Jadi tegesna maksud eta kitab 

majajina aya di Mekkah, 

hakekina aya di urang ?

Sumuhun kitu ...........


Eta katimbang ku akal pikiran sehat ?
Raraosan mah ku pikiran sehat 

da puguh geus nyata.

ari akrobna Majaji jeung Hakekina dina naon ?

Dina Wujud !

Tah geuning ngartos,  

ari majaji urang akrobna sareng hakeki urang dimana ?

nya dina wujud urang
lajeng di asma an 

Tah geuning kahartos, 

ayeuna piraku bisa jadi, 

majaji aya di tanah Mekkah, 

ari hakekina di Pulo Jawa, 

kapan majaji tara jauh ti hakekina, 

majaji urang tunggal jeung hakeki urang 

piraku pipisahan, 

komo ieu nu lain-lainna deui, 

beda bangsa 

beda martabat, 

ceuk cohagna mah 

pamohalan aya majaji onta hakekina kuda, jeung deui ari elmu di urang 

enya oge make ngaran 

Muhammad majaji, 

Muhammad hakeki, 

enya make ngaran Muhammad tea mah, 

tapi ulah nyabit-nyabit ka Muhammad Kj. Nabi, ieu mah Muhammad lalandihan 

tukang elmu bae, 

tegesna teu patali jeung itu.

sifat anu 20 -- 

moal ditata sahiji-sahiji,  

bade dipecahan 4 bae. 

Nafsiah, 

Salbiah, 

Ma'ani, 

Ma'nawiah.

nafsiah nyatana napas
salbiah nyatana panon (heherangna)
ma'ani nyatana lelegok ceuli
ma'nawiah nyatana sungut,

pecahan 4 dina sifat 20 teh 

ngawincik sifatna Allah ? 

Atawa ngawincik pancadria ?

Ari sifatna mah sifat Allah, 

mung bae kapan lamun milari Pangeran 

kaluar tina diri tangtos kasasar.

Naha lamun parantos terang kana 

napas, panon, ceuli, sungut, 

naha parantos ngaraos panggih sareng Allah ?

Kapan didinya ayana tarekat jati, 

saparantos terang sifat nu 4.

kade dateu naroskeun 

gumulungna sifat nu 4 

dina keur waktu tarekat, 

naros soteh sifat-sifatna, 

piraku aya sifat Allah 

dina ceuli, 

dina sungut, 

kapan sifat 20 mah 

kaayaan Allah 20 sifat, 

kapan ceuk tadi oge 

sifat 20 mah katerangan, 

tegesna katerangan geusan neangan Allah kudu make sifat 20, 

jeung deui lamun ngawincik 

sifat nu 20 

dina ceuli, 

mana atuh langgengna ?

Dina Qodimna.

Naon Qodimna teh ?

Qodim napas angseu
Qodim ceuli denge
Qodim panon awas
Qodim sungut ucap,

anu matak didinya aya 

puji Qodim alal Qodim, 

hartina : 

Sumembah ka sifat Qodim mah 

kudu ku Qodim deui.

naon nu langgengna.
nu langgeng mah sifat "Qodim".

dina enggoning nganggap sifat 20 

aya dina salira, 

jalaran milari Pangeran ulah kaluar 

tina tangtungeun salira, 

naha pangraos ari Allah teh aya dina salira urang kitu?.

Atuh mun kitu aya di unggal jalmi mah seueur .

ulah rek lepat faham 

pang nyebatkeun aya Allah di badan, 

tegesna Allah angliputi urang kalawan 

Kudrat, Iradat, Ilmuna, 

jadi sategesna mah 

aya sifat hirup di urang.

Naha henteu 20 hannana 

ngaliputan salira urang, 

bet Qudrat, Iradat Ilmu wungkul ?

Sadayana oge ngaliputan.

Ari Kiamuhuta'alabinafsihina, 

saha nu ngadeg ku anjeun ?

Allah !

Ari urang ngadeg ku anjeun ?

Kantenan ti sabarang emut oge 

urang geus kieu da 

buktina teu inget ka alam asal.

Har, kumaha ari kitu, 

ari ngangken geus marifat ka Allah, 

tapi luak leok ka alam teu inget, 

ana kitu engke ngangken ka Allah ka kaula-Na.

Sumuhun raos urang mah

kalawan katerangan tina sifat 20 

kaulana tea nu dianggap Pangeran, 

jalaran kapan dina seuhna perelmuan 

geusan nyungsi jatining rasa, 

sedeng kapan ceuk dalil oge, 

rasa isun ya rasa gusti 

(al insanu siri waana siruhu).

kapan parantos seseepan dina buku taudz nerangkeun yen sakadang isun mah 

sagirna tina idajil, 

sareng deui mungguh  kaayaan isun 

sareng kaula tea teu kinten bentenna, 

ari isun mah nya nu parantos diterangkeun tea, ari kaula mah hiji titel (asmana) si ingsun 

anu geus kumawula, 

tapi kade dina enggon-enggoning kumawula sing emut, 

sanes kumawula ka dunya, 

atuh eta mah kaulaning dunya, 

tapi kedah kumawula ka gusti 

kakara jadi kaulaning Gusti, 

sareng deui ari pecahan sipat 20 mah 

bagian Nfsiah, Salbiah, Maani, Manawiah 

teu kenging disalang surupkeun kana 

napas, ceuli, sareng sungut, 

da eta mah wincikan Jasmani, 

da sifat Pangeran mah sifat Goib, 

jadi nu diwincik teh kedah goibna bae, 

kitu oge upami parantos af'al 

kana kaayaan goibna diri 

ulah ari diaku sifatna Pangeran mah, 

kudu ngaku soteh af'al kana sifat Pangeran 

anu nyifat di urang, 

geura urang terangkeun saeutik 

tina bagian pecahan nu 4 sareng nu 2 

Tina Nafsiah, 

tegesna Wujud nu Maha Suci teh 

tetela ayana, 

eta Datna; 

tina Salbiah nya saksina nu Maha Suci, 

teu kenging ditandingkeun sarta di cita-cita kalawan diadegkeun ku urang, 

tah eta sifatna.

Demi af'alna, 

lantaran nu Maha Suci murahna 

ka kaayaan dunya miwah nu ngeusiannana 

ku Rohman Rohim Pangeran, 

nyakitu deui tumibana ka urang 

eta Rohman Rohim, 

ngajadikeun af'alna ku gelarna sifat Ma'ani.

tina rohman Kudrat jadi Anggahota
tina rohim    Kudrat jadi Pangawasana
tina rohman Iradat  jadi Jajantung
tina rohim    Iradat  jadi Kadaekna
tina rohman Elmu   jadi Uteuk
tina rohim    Elmu   jadi Elingannana
tina rohman Hayat jadi Napas
tina rohim    Hayat jadi Hurip

ku katerangan di luhur urang tetela 

pangakuan kana ayana Pageran teh 

da sidik sifat rohman rohimna 

geus nyifat sifat Ma'ani ka urang, 

ari dina pecahan 2 tea 

nyaeta istiqor sareng istigna, 

geuning urang keur waktu tarekat 

bakal ningali cahaya lir kaya sumorotna 

panon poe ti pukul 9 dugi ka 11, 

tah urang kapan sidik siloka 

anu maksudna urang kudu terang 

yen anu bisa tunggal jeung wujud (11) 

nu Maha Suci 

anging nu geus bisa nunggalkeun (Wahdaniat) atawa 9 tea, 

jadi seuhna.

             9 -- Wahdaniat = tunggal
seuhna 11-- Wujud       = aya

tapi awas nu tunggal jeung nu Maha Suci teh kudu sifat nu Suci, 

lain Wahdaniat wadahna niat, 

ngan niat jeung niat bae, 

ari ngawujudkeun Suci mah 

tacan keneh, 

nggeus bae angkeuhan ngaku sajero tarekat nuggalkeun (akrob) jeung sagara ning Suci, puguh si isun, 

mun boro-boro sasifat 

kapan kumawula oge can bisaeun, 

dibawa solat oge sok ngatrok bae, 

cing mangga lenyepan, 

enya aya puji "Qodim Alal Qodim" tea mah, 

da gaib si isun mah sanes gaib Pangeran kapan gaib billa haefin tea, 

nu sok nyuwungkeun sifat nu aya, 

nya terus Asmauli Jinsi, 

ngajiniskeun Allah dunya tea, 

alias ........ Nur Cahaya.

Sareng deui urang keur waktos 

ngagulungkeun sifat nu 4, 

ulah rumaos nyumponan dalil: 

Al Insanu Siri, 

enya lali ka diri hilap ka badan tea mah,

atuh da eta mah pagawean si isun 

ana fana osok kitu sareng sanes 

antal maotu deuih, 

geura si isun ana boga kahayang sok tauhid, upamana nu bahari kaharti ku akal bae, 

lalakon Mi'radna si isun, 

upamana pareng urang jalan jalan 

di jalan gede, lar nu tumpak motor, 

leng bae si isun ka bengbat, 

terus mi'rad, 

ngimpi sajeroning rasa ngabogaan eta motor anclong-anclongan ka Pasar Baru sagala, kapan eta urang geus lali ka diri tega ka badan, kapan suku mah terus leumpang 

tapi si isunna keur tumpak motor 

panggih jeung nu wawuh oge tara patanya, mun teu di gebah, 

tah kitu kaayaan miradna si isun, 

tapi maaf lain nuduh mirad sajero tarekat 

osok kitu, 

ngan ieu mah tadi ge ibarat.

naha unggal nerangkeun pamendak 

wungkul nu kahartos ku akal bae, 

sedeng dalil-dalil nu tina kitab mah 

sok di ludat-ledot, 

kapan nu bener mah anging kitab ?

Bener kitu ?


Pamendak diri mah sanes, 

kitab mah ngan saukur bebeneran.

Naha kitu, 

naon margina ?

geura mangga nyandak kitab, 

naha nu baris maca teh urang, 

atanapi kitab nu maca urang?

Kieu geura, ieu urang ngabantun cau, 

meureun nu di arah teh rasana.



Tah leres, 

namung lepat eta teh, 

kapan rasa mah parantos aya dina raos urang, ngan amisna dina cau 

tegesna rasana urang, 

amisna cau, 

nyakitu deui kana kitab, 

benerna aya di urang, 

bebeneran aya dina kitab.


bener mah teu tergantung ka bebeneran, 

sing emut, 

bener mah sanes bebeneran, 

lumpat mah sanes lulumpatan.




Ari ngaku Islam mah henteu, 

da diajar keneh, 

mun ngaku keur nyungsi rumasa.


Samemeh nerangkeun percanten henteuna mana heula naon henteunna percanten, 

sareng kapercantenan ?
Kapercantenan mah padamelan, 

dupi percanten mah parantos didamel.

upami digawe tah naon 

nu dipigawe teh?

nya pagawean ?

upami percaya ?
nya kapercayaan !
kapercayaan saha ?
nu tangtos kapercayaan jalmina anu percaya.

kapan percaya teh kana kapercayaan pribadina, sanes kanu sanes, 

naon atuh ari sampurna teh ?

jadi upami ayi hayang terang sampurna taroskeun bae ka nu sampurna.


pang ngelmu teh pigeusaneun nyungsi kasampurnaan.

kasampurnaan mah sanes sampurna.
naon atuh ?

Geus diterangkeun pang ngelmu teh pigeusaneun nyungsi kasampurnaan, samangsa-mangsa geus uninga kasampurnaan tah kakara nembe sampurna. 

Kapan ayeuna mah boro-boro sampurna 

kapan kasampurnaan oge nembe dipilari.

aya deui basa 

Insan Kamil Mukamil, 

hartina sampurnaning sampurna, 

bakal beak rasana jasmanina, 

jadi dat laesa kamislihi, 

naon ari eta 

eta mah sampurna beak 

ari kecap sampurna teh Compleet; 

kieu geura:
keur jaman orok urang teu eling, 

ayeuna geus akir baleg urang ngarasa eling, 

tah dina eling na ulah hayang teu eling deui, tapi kedah gaduh tekad 

nyungsi sagaraning eling, 

kapan seueur paguron anu nekadkeun 

hayang teu eling deui , 

eta teh sampurna cenah, 

jadi Qamislihi deui; 

benerna mah nyungsi sagarana, 

tah sagarana nu pantes 

disebut sampurna mah, 

tapi lain eling wungkul, 

da tadi ge diterangkeun 

yen sampurna teh compleet, 

tegesna ari nu kagungan sifat sampurna mah anging Pangeran, 

ari eta Insan Kamil Mukamil 

bakal manjing kana Dat laesa qamislihi deui, eta oge leres teu aya lepatna, 

namung saha tea ? 

Si isun atanapi jirim jisim ?
Jirim, jisim mah 

pantes manjing kana Dat laesa deui oge, 

da sifatna itu, 

tapi urang nu kajadiannana tina sifat itu.  

Naha geus jadi insan ? 

kapan ngigelkeun kamanusaan 

maka lagu Islam teh sakieu hesena, 

sok saliwang bae, 

boro-boro nincak laguna, 

nincak kecrekna oge salah bae,
Komo, Kamil,
Komo deui mukamil

ari tekad-tekad si isun komo kitu digulungkeun, sasat lamun kuda teah mah dilepaskeun, 

nya terus nyebrut ka dunya deui bae, 

hayang mulya, hayang pinter, hayang maju, malah mun lugay ti Jasmani tea mah 

hayang nitis kanu leuwih senang 

ti batan ayeuna, 

ari ngaku elmu Allah, 

tapi gawena cedihan, 

embung mingpin anu miskin, 

embung nungtun nu dusun, 

tapi oborna mah Liefde (welas asih ka sasama) ngan sasamana lain sasama gumelar, 

tapi sasama saharkat, 

sasama samartabat, 

da ari kanu hina mah teu daek ngaku sasama, tara nulung kanu butuh nalang ka nu susah, 

ari manggih nu prihatin teh teu milu sedih anggur nyered ka papasten, 

kieu takdir kitu takdir, 

nuding kana pambalesan, 

welas asihna teh ngan saukur nyebut paingan: "De oorzak en 't gevolgd" 

tuluy semedi pagede-gede ciptaan, nilik takdir nyawang kadar, mugi-mugi ulah pinanggih prihatin , nyorang sagaraning lara, anggur hayang wuwuh-wuwuh dilahir ginanjar rahmat tah nu kitu kaliru keneh, 

benerna nyifat pasifatan Allah mah 

enggon-enggoning miwelas miasih teh, 

teu pandang bulu teu pandang rupa, 

teu pandang kaya teu pandang miskin, 

teu pandang bangsa teu pandang agama, kasifat nu papada Gumelar mah 

welas asih bae, 

jeung teu pandang pamuji, 

teu pandang pamojok, 

estu iklas kumawulana ka anu dikawulaannana, geus iklas kana nafsu dunya, 

wungkul tauhid ka Yang Suksma, 

ulah cara ieu pangakuan mah 

teu takluk kana kahayangna nafsu (begeerteloos) 

tapi si isun anu kabur, 

diangon di tegal angkeuhan 

dirungruman kamulyaan alam dunya.

tinimbang seueur miceun waktu anu percumah, anggur eta waktu teh geura anggo keur ta'udz salindungan kahadean, 

anggangan kagorengan 

da sanaos 

seueur elmu, 

seueur aosan, 

seueur jampe sareng kitab-kitab oge, 

upami teu kersa Ta'udz mah tetep Batal-na, hartosna moal soheh (sah) pangajina teh, sareng sabalikna 

sanaos teu tiasa maca, 

teu tiasa ngobrol oge, 

tapi ana kersa Ta'udz mah 

eta mah sami bae geus bisa nyumponan 

kana ngaraning manusa 

nu katetepan ku kamanusaannana 

sareng moal keuna ku batal jeung haram sanaos aya di tempat mana oge; 

Karuhun (Nu Kapurba)

BUDI DAYA - 

MEI KARTAWINATA

minggu,22 mei 2022

Karuhun (Nu Kapurba) 

Budi Daya 15

Ari hartina karuhun teh 

nya-eta anu jadi lantaran ngasalkeun 

"ayana" jas-mani jeung getih (rohaniah) urang, nya kitu deui 

ti Nur Ruhun 

(Wujud anu Maha Suci = nu murba) 

urang geus kasifatan 

ku kamurahan jeung kaasihan Anjeunna, buktina :

Roh urang kasifatan ku Kudrat (Pangawasa) nya tuluy boga Kabudayaan (kunst) ?

Roh urang kasifatan ku Iradat (Pangersa) 

nya tuluy boga Kadaek.

Roh urang kasifatan ku Ilmu (Uninga) 

nya tuluy boga Kanyaho.

Roh urang kasifatan ku Hayat (Hirup) 

nya tuluy boga Hurip.

Roh urang kasifatan ku Sama (Ngarungu) 

nya tuluy boga Ngadenge.

Roh urang kasifatan ku Basar (Ningali) 

nya tuluy boga Nenjo.

Roh urang kasifatan ku Kalam (Ngandika) 

nya tuluy boga Ngucap. 

Naha hiji bangsa bae 

anu ngabogaan JAS-mani jeung 

Roh anu kasifatan ku Kamurahan jeung Kaasihan Nu Ruhun (Gusti) teh ? ? ? . . . . . .

henteu ! ! ! 

Cindekna sakabeh kaayaan jeung 

anu ngajamannana estu kajadian ("ayana") teh make lantaran ti "Karuhun" bae . . . . . . Katerangannana kieu :

Moal urang jadi jelema, 

lamun karuhun urang lain jelema ! !

Moal jadi tangkal cau, 

lamun Karuhunna lain tangkal cau ! !

Ngan lebah 

kabudayaan, 

kadaek, 

kanyaho, 

hurip, 

denge, 

tenjo jeung 

ucapna 

eta asal kasifatan ku Nu Ruhun, 

nya Gusti nu Maha Suci tea . . . . . .

Keur naon gunana eta 7 sifat ti Nu Ruhun teh ?

Ari gunana mah 

nya-eta sangkan sakabeh mahluk 

nu geus ngarasa ngabogaan (diparabotan) 

ku ayana Jasmani nu ti Karuhunna jeung 

ROH-MANI-ROH-HIM (Kawelas-Kaasihan) 

ti nu Ruhun 

pek daraek netepan 

dina enggon-enggona jaradi mahluk, nyarumponan kana adegan 

sarta ngaran anu geus diaraku 

ku maranehna, 

saperti :

Kangaranan :

Tangkal cau, 

tangkalna, 

daunna, 

kembangna, 

buahna jeung sagala-galana 

kudu tetep "cau" . . . . . .

Kangaranan jelema, 

nya kitu keneh !! 

Geura netepan dina ngaraning jelema !!!! 

Geuning saur Karuhun aya kieu : "Geura pigawe pagawean 

sa-JATI-ning Manusa 

(nu tulen-tulenna ngaran manusa), 

Upama kieu :

Kecap :

"Karta nginum" . . . . . .

Sa'adatna, anu di-inum teh inumeun

Sah'adatna, nginumna kudu di kasungutkeun

Saha'datna, anu nginum ? . . . . . .Karta !!

Kakara nginumna teh 

nyumponan kana kecap 

"Mangeran kana bener 

sarta manutan kana rasa 

anu bener !!!

Ageman manusa oge 

ari samistina mah kudu kitu, 

nya-eta : 

"Syah-adat-ing Manusa tea". 

Nya-kitu deui pikeun 

"Mangeran ka Wujud anu Maha Suci 

jeung manut ka Rasa Nu Maha Suci", 

atuh kudu sing nyumponan 

kana kecap anu geus diucapkeun 

ku maranehannana 

da ari kecapna mah 

eta ngan beja ti batur . 

waktu urang keur tatanya !!!. . . . . . 

Ayeuna tinggal geura prak-keun ! 

Bisi kafiran !!! . . . . . .

Naon ari kafiran teh?..... 

Ari kafiran, nya-eta : 

Kapan tadi geus diterangkeun 

"Urang ti Nu Ruhun jeung ti Karuhun 

geus dimodalan parabot : 

Kabudayaan, Kadaek, Kanyaho, Hirup, Denge, Tenjo jeung Ucap, 

tah eta parabot geura gawekeun, sangkan ngawujud sarta nyumponan 

kana kecap anu geus diucapkeun ku urang tea. Lamun teu digawekeun mah 

atuh tangtu kafirannana 

"kapan hayang jati 

naha atuh teu daek digawe ???"

Ku lantaran eta, 

loba conto dina waktu ieu 

loba anu ngaharamkeun 

kana kabudayaan Karuhun urang, 

sedeng eta anu ngaharamkeun teh 

lolobana bangsa urang keneh, 

sedeng maranehannana 

enggon-enggoning ngaharamkeun 

kana kabudayaan karuhunna teh kalolobaannana teu puguh ujung puhunna, 

naha pang disebut teu puguh ujung puhunna ? Pangna disebut teu puguh ujung puhunna teh ku lantaran maranehannana 

ana ditanya naon maksudna karuhun urang boga kabudayaan kitu ? 

Saperti : "Ngawayang, Wawacan, Mantun jeung sajaba ti eta" 

anu ngandung siloka baris hartikeuneun 

ahli warisna ...... 

Maranehannana tuluy ngajawab 

"euweuh dina hadisna" !!! 

jeung teu meunang ku agama ! 

Nya ari babakuna mah 

teu nyahoeun kana kabudayaan karuhunna !

Har, kutan aya agama 

atawa dirigama anu ngalarang 

kana kabudayaan (kunst) karuhunna 

salah sahiji bangsa anu nuju kana kahadean pikeun kasalametan sakabeh bangsa jeung ngarukunkeun kamanusaannana ???? 

Bener aya larangan waktu K.N. s.a.w 

ka urang Arab ! 

Baheula anu sok daraek nyarembah 

kana A-allahan, 

Arca, jeung sajaba ti eta, 

nepikeun anu ngabogaan gambar oge cenah dilarang lantaran tina kasaean Kanjeng Nabi ....... 

Tapi di urang mah 

tara nyembah kana wayang, 

jeung eta teh kapan dadamelan Wali 

anu ngislamkeun tanah Jawa cenah, 

sarta ngandung siloka anu parenting pisan 

keur hartikeuneun bangsana 

anu resep nyungsi kasucian batinna 

sarta keur kasalametannana mahluk 

kalawan teu mandang basa jeung bangsana !!! 

Tah ku lantaran eta 

sok asa teu kaharti sanggeusna nyaraho 

kana kitab anu dianggap hade 

bet tuluy loba cekcok, 

mending mun tara sok 

kitu haram kieu haram mah. 

Padahal anu haram mah, 

nya-eta anu kafiran, 

nu tara daraek marake nu asal ti karuhunna jeung ti Nu Ruhun tea 

pikeun nyarungsi 

sarta sing nepi ka bisa ngawujudkeun beunangna tatanya 

ti bangsa sejen atawa bangsana sorangan.

Kumaha Syahadat teh? Kumaha Jatina Syahadat teh ? 

Sing sa-adatna 

kumaha nu nekadkeun Mangeran ka Allah jeung nu nekadkeun Manut ka Rasullulah teh ? 

Naha arek putus ku ngalimahna bae ? 

Moal di Syah-keun 

ti nu diucapkeun ku urang teh 

sing nepi ka ngawujudna ?  

Saha datna 

anu kudu Mangeran jeung manut teh ? 

Lain urang ? 

Geura prak atuh, 

da ngan ayeuna, 

waktu urang keur di dunya, 

anu kudu daek migawe pagawean 

anu harade pikeun kasalametan 

mahluk sakabeh teh ? .............

Solatna, 

sajabana ti nu biasa dijalankeun, 

nya-eta nu lima waktu tea, 

naha teu pantes lamun urang heug daek nurutan kabudayaan karuhun ? 

Geuning bejana ari karuhun sok aya kieu : Lahirna urang dikudukeun 

daek sumembah ka indung-bapana, 

guruna jeung ratuna". 

ari pangna kudu daek nyembah, 

teu aya lian lantaran urang kudu rumasa, 

kapan jas-mani jeung roh urang 

ari lantaran mah asal ti Anjeunna.

Sarta sabalikna 

ulah umangkeuh geus jadi wong alim, 

sarta ka indung-bapa nganggap wong dolim, kapan ari nyaho mah boga kolot teh dolim,  pang-Mijahankeun atuh ! 

jeung omat ulah rek Mijah 

boga hayang ditukeuran ku dunya baranana . . .

Sumembahna ka Pangeran, 

atuh anu puguh ! 

Wujudkeun beubeunangan urang tatanya teh, 

ti bangsa naon bae, 

asal anu harade sarta kaharti, 

anu nyarungsi kana sifat ka-Allahan ! 

Pikeun neangan Jati-ning Solat 

dibarengan ku migawe laku lampah anu harade sarta nyumponan kana kecap 

anu geus diucapkeun ku urang 

sangkan merenah dina enggon-enggoning nyebut (ngaku geus bisa nyembah ka Allah), dibarengan deui ku daek ngarasa asal 

lantaran ti indung-bapa, 

geus kitu geura daek nembongkeun karumasaannana . . .

Wudhuna: 

Leungeun ulah dipake 

ngawujudkeun laku lampah anu goreng, 

sungut ulah dipake ngomong anu teu pantes, beungeut sing manis, 

ceuli kudu dipake ngadenge jeung 

panon geura dipake nenjo, 

ana geus kadenge sarta geus katenjo 

geura pake milih mana nu hade 

geura lampahkeun, 

anu goreng keur tundaeun, 

ari ngadenge goong parunggu atawa 

nenjo babi mah meureun moal haram, 

sugan anu haram teh 

pangrungu anu goreng (carita tukang tipu) 

nu maksudna arek usaha wungkul ! 

Jeung lamun urang nenjo babi mah 

sugan moal haram-haram teuing, 

haram soteh lamun urang jadi jelema 

anu laku lampah jiga babi ! 

Embun-embunan 

sing katetepan ku pamilih anu bener, 

suku ulah dipake migawe jeung sabangsana.

Tah eta nasehat karuhun !!! 

Naha ulah dipake ??? 

Naha beresih kalakuan teh 

putus ku beresihna cai bae ? 

Meuereun ari beresihna jas-mani 

nya bener ku cai, jeung 

kawelas kaasihan Pangeran mah 

kudu ku laku lampah 

anu berdasar welas asih ka papadana deui ...... Nya hadena mah “hade lampah, beresih cai”.

Zakat-fitrahna, 

sajabana ti anu lumbrah; 

turutan deui bae karuhun, 

nya-eta cenah karuhun mah 

sok daraek tutulung ka nu butuh, 

tatalang ka nu susah, 

nganteur ka nu keu’eung jeung 

sok nuduhkeun ka nu teu nyaho 

kajeun ka bangsa naon oge, 

kajeun ka nu tara sambeang oge, 

kajeun anjing budug ti jarian oge, 

asal ulah rek nyilakakeun bae; 

komo ari ka indung-bapa mah : 

Ulah abong-abong sok sambeang 

ka indung-bapana oge 

sapedah ku tara sambeang tea 

mani teu daek ngaku-ngaku acan, 

pajar teh anjing cenah ! 

Samrukna sapedah kahalangan 

ku teu sambeang teh 

ulah (teu kudu ditulungan), 

malah saur karuhun mah : 

Eta nu sok kitu ngaranna “akal koja” 

(ulah mere, hayangna dibere bae) 

jeung cenah jaman karuhun mah 

ana tutulung teh tara agul jeung tara 

dina hiji bulan bae, 

malah salawasna bae, 

satungtung gumelar dilahir kuduna kitu.

Puasana, 

sajabana ti nu lumbrah; 

karuhun mah ana fa’na kana per’elmuan 

(kana pamanggihna) 

nepikeun ka lali kana dahar lali sare, 

lali kana sagala-galana, 

estu junun ka nu hiji, 

tapi lain lali owah akal, saperti ngaco, 

lain poho ka indung-bapa, 

ngomong lain cara anu kasurupan, 

cara si Dadap kasurupan ku sukma si Ali, 

lain; 

tapi ku fa’nana tea, 

estu jauh tina sipat anu teu difanakeun, deukeut rasana jauh sareatna, 

paingan cenah tara jauh ti rasana, 

beda deui jeung si Dadap anu kasurupan tea, ana puasa teh samemehna “pek” 

sok gancang nanyakeun bukana heula. 

Cindekna rarasaannana teh 

geus deukeut jeung kadaharan bae. 

Atuh ana kitu mah 

paingan si Dadap jauh rasana. 

Alias teu pati eling. 

Atuh moal bisa “Salim soleh” (sabar-tawekal). Atuh moal nyaangan batur (mamaleman). 

Moal boga rasa rumasa ka Karuhun 

jeung Nu Ruhunna? 

Naha moal lebaran kituh ? 

Naha arek munggah jadi hiji jeung si Ali 

anu aya dina tangkal palem bae.

Munggah Hajina ? 

Sajabana ti nu biasa; 

urang oge kudu munggah jadi hiji 

jeung sifat-sifat anu harade, 

da urang oge kasifatan 

ku sifat-sifat anu harade, 

nya-eta: 

Roh urang kapanjingan (kapurba) ku sifat : Kudrat buktina geus boga kabudayaan, 

ku Iradat bukti boga kadaek, 

ku Ilmu bukti boga kanyaho, 

ku Hayat bukti boga hurip, 

ku Sama bukti boga ngadenge, 

.ku Basar bukti boga nenjo jeung 

ku Kalam bukti boga ucap ..... 

Keur naon eta teh ? ..... 

Kapan cenah hayang ngawujudkeun hade, sangkan engke bisa nyentraal 

kana sagarana hade? .... 

Geura prak atuh digawe, 

meumpeung parabot cukup keneh, 

anggahota meumpeung kumplit, 

nasehat pikeun nyungsi kahadean 

saeutik-eutikeun enggeus nyaho, 

meujeuhna geura prak digawe, 

naha arek iraha deui atuh ? 

lamun henteu arek ayeuna ? 

sugan mohal ari arek dipupusti 

keretas jeung tulisannana bae mah, 

da henteu rek nyembah 

ka keretas jeung tulisannana. 

Tadi mah diajar nulis jeung maca soteh 

nya-eta kuhayang nyaho sarta ngaharti 

kana kitab-kitab anu cenah nerangkeun katerangan Agama jeung ngudukeun kumaha para Nabi ka umatna teh ? 

Ku lantaran kitu atuh ari geus ngarti mah 

wajib tea dijalankeunnana 

ari matak mawa kana kasalametan mah, 

jeung wajib deui ongkoh daek ngabejaan 

ka nu acan nyarahoeun, 

saperti : 

“Nu lantaran kamiskinan 

heug teu bogaeun ongkos keur tatanya, 

anu jarahat, 

anu disebut kafir tea jeung sabangsana” 

ulah dipojok, 

tapi lamun nyaho geura pek omekeun. 

Kapan sok “Kul Hu”, 

bejakeun kanu teu nyahoeun atuh, 

ari urang geus nyaho mah !

Katerang pribadi nu ringkes : 

“S a n g k a n  h a d e”

Sa-adat-na : 

Nu rek kumawula parabotna kudu aya, 

kudu ka saha nya kumawula teh, 

kudu kumaha prak-prakannana 

jeung ka saha nya manut teh ?

Sah-adat-na : 

Migawe sagala pagawean ku anggahotana nurutkeun nanaon (sagala) parentah panutannana jeung ulah ngalelewe, 

sabab eta sarua jeung ngahinakeun 

kana rasana sorangan.

Saha-datna ? 

Sakabeh mahluk, 

anu ngarasa kudu rumasa.

Syahadatna : 

Nekadkeun Mangeran ka Wujud nu Maha Suci jeung Manut ka Rasul nu Maha Suci.

Kudu Solat, 

Sabab eta padamelan Rasulullah 

ari sababna anu uninga kana Wujud 

anu Maha Suci anging Rasul Anjeunna.

Kudu Netepan ...... 

Sing saha anu rumasa ka-aya-an rasa 

nu asal ti Rasulullah, 

daraek netepan, 

mun manusa kudu katetepan 

ku ka-manusa-annana 

sabab 

mun manusa laku lampahna nirca, 

eta sarua bae jeung henteu netepan 

(mun tangkal cau tea mah buwahan kadu)

Kudu Sembah-hyang ...... 

Sembah Karuhun urang ! 

Karana mohal aya urang 

lamun teu dilantaranan ku ayana karuhun! 

Saha nyatana Karuhun teh! 

Tah indung jeung bapa!!! 

Tah eta guru, 

tah eta ratu, 

nya-eta wong attu, 

nya-eta wong atua karo! 

Nu ngayuga ka urang beurang jeung peuting! Nu ngawarah urang! 

Nu hese cape, 

malah loba nu teu bisa netepan, 

lantaran ku ngurus urang tea, 

ulan ngahina atuh ka kolot 

upama kolot urang teu bisa netepan! 

Anggur fijahan kadinyah! (pang-nobatankeun!) Kurbankeun kahewanan urang, 

peuncit kasatoan urang, 

waktuna tuluy pake migawe kamanusa-an, kolot teh tangtu sukaeun 

jigana sanajan geus aya di aherat oge 

anu tangtu milu bungahna! 

Sindirna : 

Ngarukunkeun ramo lima 

nu ti kenca jeung katuhu, 

diacungkeun bari tungkul aya di aherat oge anu tangtu milu bungahna! 

Sindirna : 

Ngarukunkeun ramo lima 

nu ti kenca jeung katuhu, 

diacungkeun bari tungkul 

tanda ayana aya panghormatna 

sanggeus ngacung eta panghormatna sanggeus ngacung eta ramo 

dibalikkeun kana tungtung irung 

mawa harti yen dina diri teh 

estu kapurba ku anu Ruhun 

(Gusti=Hyang Agung?), 

kade ulah dianggap sanghyang Dewa 

bisi aya nu ngaharamkeun! ....

Tadi oge aya cenah 

“Saha anu daek sumujud ka kolotna 

eta sarua jeung sumujud kana dirina, 

saha nu sumujud kana dirina 

(lamun manusa ngagem kamanusa-an) 

eta sarua jeung sumujud ka Wujud-Na”

Kudu Sambiyang : 

Sugan cageur kudu bageur. 

Sugan ngeunah kudu genah, 

lamun hade eta kade (ati-ati) 

lantaran ayeuna lamun arek nyiar hade 

sok manggih goreng, 

kitu oge “lolobana” ......... 

Mun urang cukup kudu nyukup. 

Elingkeun salawasna 

ceuk Jawana : 

Heneng-hening-hawas lan heling.

Ulah salah paham, 

ieu katerangan pribadi 

“sajabana” tina Solat biasa.

Zakat-Fitrahna : 

Tulung anu butuh, 

Talang anu susah, 

Anteur nu keueung, 

Tuduhkeun anu teu nyaho.

Puasana : 

Sing bisa ngarasakeun

Beubeunangan sakola, 

beubeunangan masantren, 

beubeunangan tatanya ti bangsa sejen sumawon ti bangsa sorangan 

geura prak atuh parigawe 

sangkan ngawujud 

sacara anu geus diparentahkeun 

pikeun nyungsi ngaranin, 

hade sagala-galana. 

Sarta sabalikna 

ulah nepi ka jadi loba nyieun goreng 

kasasama hirup ............

Sing Munggah Haji jadi hiji 

dina Kahadean 

nya-eta sangkan ka purba ku nu Maha Suci.  

BUDI DAYA 14

BUDI DAYA - 

MEI KARTAWINATA

Minggu, 22 mei 2022

BUDI DAYA 14

aya anu ngagaduhan kapalay nyungsi kana jalan sae (Agama) kahalangan ku teu gaduh dunya, tuluy sok aya saur kieu : 

"Ari kana Agama mah kabeh oge pada harayang ngajalankeun, ngan kumaha ari teu boga modal mah geuning sok baroraah 

aya nu daek mapagahan, kapan dicampuran oge tara, komo ari anu geus kasebut sok daek ngaja-lankeun kajahatan mah jigana teh 

ngan wungkul jadi pamoyokan, 

da ari tuluy diomekeun mah tara; 

leuheung ari ieu diharam-haram mah, 

jeung ari anu kurang pangerti-budina mah nyebut haram jeung ngewa teh 

lain kana tekadna nu salah, 

tapi ieu mah estu kana adegannana, 

jadi upama kadupak mobil mah 

lain hayang ngajar kanu nyetirna, 

tapi ieu mah anu ngambek teh 

bet kana mobilna, kapan aya nu sok kieu : nenjo ronggeng, haram ! 

nenjo bangsat haram ! 

nenjo tukang maen haram !, 

tapi ari manehna usaha ku jalan ngaronggeng (igel-igelan bari ngalagu, teu rumasaeun) , nekadkeun usaha 

ku jalan ngadagangkeun Asma Pangeran (kanyahona tina hal Agama ku manehna 

dipake andelan neangan dunya, teu karasaeun), kapan nyaho ari Elmu Agama kudu diamalkeun, naha atuh dipake usaha ?"

Kapan loba nu sok dimaenkeun, 

hartina teu buru-buru dituduhkeun 

"kudu kumaha prakna 

sangkan urang disebut manusa, 

kapan geuning tangkal cau mah, 

sok cau sagala-galana, 

tara ngaronggeng da lain ronggeng, 

tara maling da lain bangsat, 

tara maen, 

malah cauna oge tara hese didaharna, 

tur rasana tara jauh tina rasa cau, 

kacaba ari nu ngadaharna teu walagri mah, 

nya eta gumantung 

ka nu ngarasakeunnana bae".

. . . . . . . 

"Bener ari di dunya mah sagala oge 

kudu aya sarat dunya deui, 

nya-eta nu aya, keur nu euweuh; 

nu euweuh mistina kudu ti nu aya, 

sangkan bisa nyungsi kana jalan ka Allahan 

ku nyumponan kana ngaraning manungsa 

nu aya  kamanusaannana " . . . . . . .

. . . . . . .

Tah ku margi sok aya saur anu kasebat di luhur manawi katampi supados modal urang 

kangge nyungsi kana Agama, 

ulah kabujeng seep 

ku nu ngaronggeng, 

ku nu maling (nipu), 

ku nu maen 

kedah enggal bae geura tawajuh 

(guguru ka guru anu mursid) 

ku jalan tawajuh 

dina tempat nu teu kaauban ku wawangunan, nya-eta ulah kapincut ku carita jijieunan 

nu ngabibita wungkul, 

cindekna kudu tawajuh mah 

kudu ka nu ngawangun, 

da sanajan kasaungan oge 

ari laku lampah urang hade mah 

ku nu ngawangun (Pangeran) oge 

tangtu dipiasihna, 

agamana tangtos katepi . . . . . . .

. . . . . . . 

Tawajuh di tengah lautan, 

nya-eta hate urang sing lebar (lega) 

ulah cupeut sarta tekadkeun 

Mangeran ka Wujud nu Maha Suci 

sareng Panutkeun ka Rasul nu Maha Suci meumpeung urang dipasihan pitulungna 

nu Maha Suci (jijiriman-jijisiman) . . . . . . .

. . . . . . . 

Tawajuh di enggon, 

nya-eta kedah aya di enggon sorangan, 

mun rumaos ngagaduhan asma (jenengan) manusa, 

atuh kamanusaan urang 

ulah ditebihkeun tina adeganana (enggonna) . . . . . . .

. . . . . . . 

Tawajuh di tengah leuweung, 

nya-eta sing tiasa nyepikeun (nebihan) 

hawa nafsu dunya nu sok nyasarkeun . . . . . . .

. . . . . . . 

Tawajuh di ungkulan kitab, 

nya-eta sing tiasa mupunde 

saeusina kitab Pangeran, 

elingkeun salamina 

teundeun dina embun-embunan 

sangkan ulah salah tekad . . . . . . .

. . . . . . . 

Tawajuh di amparan samak, 

sing sa maksud jeung Agamana, 

saampar jeung nu ngamparkeunnana (Guru), guru nu neteskeun urang 

satetes ulah sulaya, 

mun awas ningali kuda, 

atuh ulah sok dibejakeun munding, 

mun ngadenge sora musik 

ulah dibejakeun nu ceurik, 

cindekna urang ulah osok bohong 

kudu guru jeung muridna akrob kanyahona teh, tapi lain akrob jasmanina . . . . . . .   

Boweh sindirna 

urang kudu beresih, 

lain beresih euweuh, 

tapi beresih hade nya kalakuan, 

hate sing seukeut kanyaho, 

bisa milih nu salah jeung bener, 

ulah sok rubuh-rubuh gedang, 

sagala kumaha batur, 

iklas tega kana sipat pati, 

nimbulkeun ka sipat hirup 

ku daek ngahirupkeun anggahotana 

pikeun nyungsi ka Nu Hirup, 

nya Gusti Nu Maha Suci, 

satungtung ngumbara di lahir 

kersa nutup barang luwareun manusa, 

sindirna nutupan panon, 

ceuli, irung, sungut sarta sing eling 

ka Rahmat Gusti nu ngocor taya kendatna, 

sindirna nu tawajuh sisi cai, 

nganyahokeun ka murahan Gusti 

teu beda jeung cai palid ngeusian buana kabeh, mun ditulis moal mahi pimangsieunnana, kertas jeung kalam nya kitu keneh. 

Nu matak ti baheula nepi ka kiwari 

teu beak-beak nasehat, gunta-ganti kanyaho 

nu ngajamanan, nurutkeun kaayaan jaman bae, jadi lamun dibukakeun mah estu moal katuliskeun kabeh, 

paingan nu miskin susah, 

susah lamun dimahalkeun mahal 

kudu dibeuli ku dunya, 

susah pimeulieunnana, 

nya tuluy loba nu miskina sagala-galana, 

paingan loba nu jahat, 

jahatna lantaran teu nyaho di bener; 

tukang bener kitu deui , 

loba nu ngan kari akuan wungkul, 

merkna paluhur-luhur, 

embung lamun teu kasebut, 

sakabeh pamuji kahayangna keur manehna, estu Adam lali tapel, 

hartina geus poho kanu gaduh puji (Bismillahi), geuning saur sepuh kapungkur mah 

sok aya saur kieu : 

"Ulah sok hayang kapuji, 

anggur urang kudu resep muji", 

tapi kumaha ari ayeuna ? 

Nya kalolobaannana mah 

pada harayang kapuji bae !!

"Ulah hayang kasebut pinter" 

sabab anu pinter mah anging pitulung anu Maha Suci (Illa billahi aliyul adzim?), 

malah samistina mah 

kudu rumasa teu daya-upaya-upaya acan 

(la haw la wala quatta?), 

tapi ieu oge kumaha? 

Ieu oge nya sami bae, 

sabagian gede nya rata-rata umangkeuh 

boga rasa aing bener, 

aing nu bisa, 

sarta sabalikna kabenerannana teh 

teu dirasakeun heula. 

Ku ayana anu kitu teu euweuheun 

sakalieun aya nu nuduhkeun 

ka nu kapandang bener oge 

sok rajeun aya nu "nyegag". 

Komo ninggang ka nu gila-basa, 

estu anggapannana ngan hiji bahasa bae  

anu boga bener teh, 

nepi ka meh-mehan hayang miceun 

(teu nganggep bener kana bahasana sorangan).

Tah nu kitu ana geus kaporong 

sok ngajadikeun hiji kajadian 

nu pohara kaliruna, 

kaliru kana tujuan Agama, 

buktina loba kajadian 

aya anak ngalainkeun ka kolot, 

ku sapedah henteu salagam, 

padahal lagam sora atawa nasjidna huruf mah eta henteu gumantung kana tujuan Agama, 

da ceuk sepuh kapungkur mah geuning 

sok aya saur kieu : 

Pangeran iku ora aningali ucap, 

anging aningali tekad, 

anu pisundaeunnana kieu : 

"Pangeran teh henteu ningali ucap 

anging ningali tekad". 

Kumargi eta upami parantos kahartos parentah-parentah anu katulis dina kitab-kitab anu nuju kana Agama 

cing geura atuh wartosan 

anu teu aracan aruningaeun, 

ka urang Sunda atuh ku Sunda, 

ka urang Jawa atuh ku Jawa, 

Malayu ku Malayu 

jeung sabangsana. 

Ulah sieun teu dianggap soheh ari bener mah ! Moal kurang sari ari kaharti mah ! 

Sarta sabalikna 

najan huruf jeung nyelekeukna 

ari teu ngarti mah teu matak jadi dangdanan, da ku para Nabi oge meureun 

lain ngan dititah ngocoblak bae, 

tapi hartikeun 

sarta kudu prak jaralankeun, 

bejaan nu acan nyaraho'eun, 

nya eta sangkan kaayaan dunya 

jeung nu ngajaramannana 

pada saralamet salawasna. 

Jalanna sangkan mulus, 

nya-eta lamun nyaho aya nu salah 

"atuh geura omekeun", 

ulah ngan ngomong 

"si itu murtad, 

si itu kafir bae", 

naha urang ngaku boga Nabi (Guru) teh 

rek dilelewe bae, 

atawa rek diturut parentahna? 

Naha rek diturutan teh 

ngan make pakean lahirna wungkul ? 

Sing harti atuh 

ari ngaran Agama teh "kalakuan" 

nu harade 

nu nyungsi arah ka Allahan 

geuning dipakean 

Rukun Islam jeung Rukun Iman, 

nya eta urang sangkan ditariung 

ku kalakuan anu hade, 

da ari kagorengan mah 

sanajan sagede bu'uk oge 

ku Pangeran anu tangtu kauningana, 

jadi hartina sanajan urang ditiungan 

ku lawon oge ari kalakuan goreng mah 

ku Nagara oge tangtu dihukum, 

komo deui ku nu kawasa.

Sanajan bangsa naon oge 

ari kaadilan mah pada ngaayaan. 

Jadi cindekna tina hal urusan pakean lahir mah ulah sok make dihijikeun jeung urusan Agama, sapedah ka nu make stelan nyebut "kafir" 

jeung sabalikna sapedah urang make tiung hayoh ngaku "Islam", 

palebah dieu mah atuh sing kaharti bae, 

da lain urusan lahir, malah sukur, 

keur mah urang teh make pakean Islam 

ana prak teh jeung kalakuannana hade, meureun anu tangtu bakal loba 

harayangeun milu .

Ulah bon make nyirian maneh 

sanajan teu kaciri oge ari anu bener 

tangtu loba anu hayang nurutan. 

Geuning dina riwayat para Wali baheula mah cenah dina enggon-enggoning ngajalankeun kahadean oge tara harayangeun katangar : 

Mangeranna ka Wujud anu Maha Suci, Maranutna ka Rasa nu Suci, 

Sumembahna ka Nu Maha Suci, 

jembarna ka Ibu-Ramana, 

Zakat fitrahna tara sok hayang katangar. 

Ngaji rasana ka sasama mahluk 

estu tara ngabeda-beda, 

Estu padamelannana teh 

munggah jadi hiji jeung sifat-sifat 

anu harade bae . . . . . . .

Mung pamugi na ulah ngaraos dinasehatan, 

teu dikedahkeun percanten 

kana sagala pamendak ieu, 

upami teu sapamendak 

ulah bade ngaraos dilainkeun, 

satadina oge kahayang mah 

anging bade ngilari tuduh jalan anu leres, manawina bae aya kaleresannana, 

atuh upami aya nu kapandang leres 

sumangga urang jalan-keun ku prak (praktijk), theoryna (nasehatna) anu kapandang sae 

atuh sumangga wartoskeun deui 

ka nu teu acan aruningaeun, 

supados pada di jaralankeun 

kana jalan nu nyungsi kasalametan sadayana (sarerea).

Sinareng upami aya basa 

nu kapandang lepat maksadna, 

mugi ulah bade asa-asa 

sumangga geura lereskeun bae, 

sanes lepat kedah dianggap leres, 

namung nu salah kedah diomekeun 

disarengan ku panghapuntenna.